Çeşitli toplumlarda, tarihten gelen özel “Anne” anmaları bulunur. Lakin bugün “Anneler Günü” olarak bilinen Mayıs’ın ikinci pazar günü, aslında ABD toplumu içinden çıkmış bir kutlamadır.
Ancak değişiktir, bu günün kutlanmasına neden olan anne, Anneler Günü’nün dönüştüğü şeyden o kadar nefret etti ki, ölene kadar bu günün unutulması ve kaldırılması için savaştı. Pekala neden bu türlü oldu?
Anneler Günü ABD’de resmi olarak 1914’te kutlanmaya başladı fakat kökleri İç Savaş’tan öncesine, toplumsal aktivist ve toplum organizatörü Ann Reeves Jarvis’e kadar uzanıyor.
“Anne Jarvis” olarak anılan bu bayan, Anneler Günü Çalışma Kulüpleri’nin kurucusuydu. Bu lokal halk sıhhati tertipleri, bayanlara çocuklarına nasıl daha güzel bakabileceklerini, hijyenin nasıl sağlanacağını ve hastalıklarla nasıl çaba edileceğini öğreterek bebek vefatlarını azaltmayı hedefliyordu. Bu onun ferdî davasıydı. Bugün, 11 yahut 13 çocuk doğurduğu biliniyor lakin bunların yalnızca dört tanesi yetişkinliğe ulaşabilmişti.
Annelerin Dostluk Günü gayreti ve sonrası
1861’de İç Savaş patlak verince, bu kulüpler yaralı askerlere yardım etmeye başladı. 1868’e gelindiğinde, Jarvis savaşı sona erdirmenin peşindeydi ve eski Birlik ve Konfederasyon askerlerini barıştırmak için “Annelerin Dostluk Günü” isimli bir barış hareketini teşvik etmeye başladı.
Başka bayanlar da bu harekete dayanak verdi. Bayan hakları savunucusu Julia Ward Howe, 1870’te “Anneler Günü Bildirgesi”ni kaleme aldı ve tüm anneleri dünya barışı için birleşmeye çağırdı. Sonra her 2 Haziran’da kutlanması için “Anneler Barış Günü” isimli bir bayramı savunmaya başladı. Michiganlı bir alkol zıddı aktivist olan Juliet Calhoun Blakely ise 1870’lerde mahallî seviyede Anneler Günü gibisi kutlamalar başlattı. Ancak bu günü resmiyete döken, Jarvis’in vefatından sonra kızı Anna Jarvis oldu.
Ve sanayi işverenleri devreye giriyor
Jarvis’in başlattığı kutlamalar, onun duygusal telaffuzları ve barışa dair ilkesel duruşu herkesin güzeline gitti ve bu kutlamalar dünya çapında ilgi görmeye başladı. Fakat birebir vakitte diğerleri da Anneler Günü’nün bedelini keşfetti: Endüstri işverenleri. İşverenler, anneler günü sayesinde, reklamlar ve insanların armağan beklentisiyle şekillenen mahalle baskısı sayesinde geniş toplulukları “hediye” almaya zorlayarak tüketimi artırmak için bir fırsat yakalamıştı.
1912’de Jarvis işini bıraktı ve Anneler Günü Milletlerarası Derneği’ni kurdu. Dernek lokal işletmelerle işbirlikleri yaptı ve devlet yetkililerine mektuplar yazma kampanyaları düzenledi. Birçok eyalet ve kilise, Anneler Günü’nü resmi bir bayram olarak benimsedi. 1914’te Lider Woodrow Wilson, bu günü ulusal tatil ilan etti. Karşı çıkanlar da vardı elbette; örneğin Colorado Senatörü Henry Moore Teller bu kararı “çocuksu” ve “tam manasıyla saçma” olarak nitelendirdi. Fakat halk bayramı sevdi.
Fakir halkı sömürmenin yeni yolu: Anneler Günü
Jarvis, Anneler Günü’nü “kara değil duygusallığa adanmış bir gün” olarak görmek istiyordu. Lakin Wanamaker ve Heinz üzere kapitalistler, onun ne düşündüğüyle ilgilenmiyordu. Bayram, anneleri onurlandırmak ve barış iletisi vermek üzere manalı bir günden, annene bir şeyler satın alma fırsatına dönüştü.
Jarvis ise buna çok öfkeliydi. Kapitalist şirketler, reklamlar ve medya yoluyla güya yeni bir “gelenek” yaratıp insanları armağan almaya zorlayan bir mahalle baskısı oluşturuyordu. Toplumda, annesine armağan almayan çocuklar, annesini sevmiyormuş üzere bir algı oluşuyordu. Ve olay burada koptu.
1920’ye gelindiğinde, Jarvis herkese Anneler Günü’nde annelerine hiçbir şey almamalarını söyledi ve bu bayramdan para kazanan herkesi şu sözlerle tanımladı: “Sahtekârlar, haydutlar, korsanlar, şantajcılar, açgözlülükleriyle bu en asil, en gerçek, en onurlu hareketi ve kutlamayı baltalayan bağırsak solucanları!!!”
Anneler Günü menüsü yapan restoranlara reaksiyonunu göstermek için bir lokantada “Anneler Günü Salatası”nı yere fırlattı. Kutlama kartlarına da karşıydı: “Duygusuz, hazır basılmış bir kart ya da evvelce yazılmış bir telgraf, hayatını senin için feda eden bir bayana ufak bir kart yazmaya bile üşendiğini gösterir” diyordu.
Anneme hangi hediyeyi almalıyım?
Ancak medyanın, kapitalizmin ve büyük sermayenin gücü dünyayı kaplamış olan kalabalıkların aklını denetim etmekte çok başarılıydı. Jarvis ömrü boyunca, Anneler Günü’nün iptal edilmesi için uğraştı ancak başaramadı.
Kısacası Anneler Günü, herkesin ikram aldığı bir gün olarak ortaya çıkmadı, lakin vakitle bu fikre yenik düştü. Her ne olursa olsun, annelerimiz için özel bir gün olması fikri alışılmış ki çok hoş. Biz de bu vesileyle, tüm annelerimizin Anneler Günü’nü kutluyoruz…
