Geçtiğimiz ay, Microsoft’un 50. yıl dönümü aktifliği sıradışı bir protestoya sahne oldu. Microsoft AI CEO’su Mustafa Süleyman’a sloganlarla karşı çıkan yazılım mühendisi İbtihal Aboussad, şirketi İsrail’in Gazze’de yürüttüğü askeri operasyonlara teknoloji dayanağı vermekle suçladı. Bu hareket, yalnızca Aboussad’ın değil, ona takviye olan öteki çalışanların da işten çıkarılmasıyla sonuçlandı.
Bu reaksiyonların merkezinde ise, Microsoft’un İsrail ordusuyla yaptığı tez edilen mukaveleler vardı. “No Azure for Apartheid” isimli çalışan hareketi, şirketin bulut teknolojileri ve yapay zeka hizmetlerinin Gazze’deki çatışmalarda kullanılmasına karşı sesini yükseltti. Microsoft içindeki bu muhalif sesler, şirketin savaş bölgelerinde teknoloji sağlayarak insan hakları ihlallerine ortak olduğu argümanını gündeme taşıdı.
Tepkiler üzerine Microsoft, kamuoyunun ve çalışanlarının tasalarına cevap vermek için bir iç soruşturma başlattığını duyurdu. Ayrıyeten, sürecin şeffaf yürütülmesi emeliyle dışarıdan bağımsız bir firma da görevlendirildi. Yapılan açıklamaya nazaran, onlarca çalışanla görüşüldü ve çok sayıda evrak incelendi. Şirket, bugüne kadar Microsoft Azure ve AI teknolojilerinin Gazze’de sivillere ziyan vermek yahut insanları amaç almak için kullanıldığına dair hiçbir ispat bulunmadığını belirtti.
Ancak bu açıklamada kıymetli bir çekince de yer aldı: Microsoft, yazılımının ve bulut hizmetlerinin müşterilerinin – buna İsrail Savunma Bakanlığı da dahil – kendi sunucularında ya da öbür bulut servislerinde tam olarak nasıl kullanıldığını takip etmenin mümkün olmadığını kabul etti. Yani şirket, kendi teknolojisinin en son kullanım alanı konusunda mutlak bir kontrol ya da bilgi sahibi değil.
Tartışmalar bitmiyor
Açıklamanın sonunda Microsoft, hem İsrail’de hem de Gazze’de insan haklarına bağlılık ve insani yardıma dayanak konusundaki taahhüdünü yineledi. Lakin tüm bu açıklamalar, şirketin Gazze’deki askeri operasyonlarda rastgele bir formda hissesi olup olmadığı konusundaki kuşkuları tam manasıyla gideremedi. Bilhassa, işten çıkarılan çalışanlar ve insan hakları aktivistleri, şirketin açıklamalarını kâfi bulmuyor.
Şirketlerin, savaş bölgelerine teknoloji satışı yahut takviyesi sağladıklarında etik ve türel sorumlulukları olup olmadığı konusu ise önümüzdeki devirde daha fazla tartışılacağa benziyor.
