İnsanların cenaze merasimleri, tarih boyunca kültürel çeşitliliği ve değişimi yansıtan pek çok farklı uygulamayı barındırmıştır. Antik Mısır’ın itinayla gerçekleştirdiği mumyalama ritüellerinden, günümüzde giderek popülerleşen etraf dostu usullere kadar geniş bir yelpaze kelam mevzusudur.
Ancak bu geçişler her vakit meselesiz olmamış, bilhassa eski devirlerde kullanılan tahnit (mumyalama gibisi koruma) formülleri sırasında hayli sıra dışı olaylar yaşanmıştır. Bu metotlar, çoklukla değerli şahısların vücutlarının uzun müddet sergilenebilmesi gayesiyle tercih edilmiştir.
1958 yılının Ekim ayında Roma’da meydana gelen bir olay, tahnit uygulamalarının tarihindeki en dikkat cazip örneklerden biri olarak öne çıkıyor. O periyotta Papa Pius XII, akut kalp yetmezliği sebebiyle hayatını kaybetti. Papa, hayattayken cenazesi halka açık bir formda sergileneceği için vücudunun bütünlüğünün korunmasını istemiş, lakin organlarının çıkarılmasını reddetmişti. Bu talep, alışılmış tahnit tekniklerinden sapılmasına ve sıra dışı bir yaklaşımın uygulanmasına yol açtı. Sonuç ise iddiaların ötesinde bir trajedi oldu.
Deneysel tahnit yolu ve sonrasında gelen felaket
Tahnit sürecinin klâsik bir modülü, çürümeyi engellemek ve gaz birikimini önlemek maksadıyla vücudun iç organlarının çıkarılması ve kollayıcı bir sıvıyla doldurulmasını içerir. Lakin Papa Pius XII’nin cesedi, tabip Riccardo Galeazzi-Lisi’nin geliştirdiği deneysel bir yolla tahnit edildi. Bu prosedür, klasik prosedürden farklı olarak cesedi yağlarla kaplayıp plastikle sarmayı öneriyordu. Fakat bu deneysel yaklaşım, bilhassa de Roma’nın olağandışı derecede sıcak bir Ekim ayına denk gelmesi nedeniyle, beklenmedik sonuçlar doğurdu ve cesedin doğal çürüme sürecini hızlandırdı.
Ceset içinde biriken gaz ölçüsü, kısa müddette dramatik bir duruma yol açtı. Cerrahlar Salonu Müzeleri’nden Kıdemli Araştırma Vazifelisi Ken Donaldson, bu olayın detaylarını şöyle aktarıyor: “Pius’un doğal halde gömülme isteğine karşın, iç organların çıkarılmaması büyük bir kusur olmuştu. Otoliz ve bağırsak bakterilerinin çürüme sürecine katkısıyla ağır gaz birikimi gerçekleşti.”
Dört günlük halka açık ziyaretler ve cenaze merasimi sırasında, cesette biriken gazlar Papa’nın göğsünün ‘patlamasına’ sebep oldu. Buna ek olarak, burnu ve parmakları düştü, vücut koyu yeşilimsi siyah bir renk aldı. Cesetten yayılan ağır koku, cenazede misyon yapan Muhafızlar’ın bayılmasına neden oldu ve nöbetlerin sırf 15 dakikalık mühletlerle gerçekleştirilmesiyle bu duruma dayanılabilir hale getirilebildi.
Bu olay, cenaze ritüelleri tarihindeki farklı olaylardan biri olarak hafızalara kazındı. Tıpkı vakitte, tahnit formüllerinin ne derece hassas bir süreç olduğunu ve yanlış uygulamaların dramatik sonuçlar doğurabileceğini gösteren ders niteliğinde olduğu da bir gerçek.
