Apple, yeni bir projeyle, bilhassa hareket kabiliyeti kısıtlı bireylerin iPhone, iPad ve Vision Pro üzere aygıtları direkt beyin sinyalleriyle denetim edebilmesine imkan sağlayacak bir beyin-bilgisayar arayüzü (BCI) geliştirmeye hazırlanıyor. Bu yenilikçi teknoloji, kullanıcıların fizikî hareketlere muhtaçlık duymadan aygıtlarıyla etkileşim kurmasına imkan tanıyacak.
Apple’ın bu alandaki en büyük ortaklarından biri, New York merkezli biyoteknoloji şirketi Synchron oldu. Jeff Bezos ve Bill Gates üzere teknoloji dünyasının kıymetli figürleri tarafından da desteklenen Synchron, beyin-bilgisayar arayüzleri alanında dikkat çeken teşebbüslerden biri. Apple’ın bu iş birliğiyle, BCI teknolojisini geniş kitlelere erişilebilir hale getirmeyi hedeflediği görülüyor.
Önümüzdeki yıllarda BCI sanayisinin süratle büyümesi bekleniyor. Bu alanda ismini sıkça duyduğumuz bir öteki şirket ise, Elon Musk’ın kurucusu olduğu Neuralink. Neuralink, geliştirdiği beyin implantlarıyla 2023 yılı prestijiyle üç bireye aygıt yerleştirmeyi başardı ve daldaki en bilinen oyunculardan biri haline geldi.
Bugün çoğumuz cihazlarımızı klavye, fare ya da dokunmatik ekran üzere fizikî araçlarla denetim ediyoruz. Fakat bu metotlar, fizikî mahzurları olan bireyler için önemli sınırlamalar yaratabiliyor. Beyin-bilgisayar arayüzleri, bu sınırlamaları ortadan kaldırarak erişilebilirlik açısından ihtilal yaratacak bir tahlil sunuyor.
Neuralink’in N1’inden çok farklı bir çözüm
Neuralink’in N1 implantı beyin dokusunun içine yerleştirilen, epey invaziv bir cihazken, Synchron’un geliştirdiği Stentrode cihazı beynin içerisine değil, damar yoluyla beynin üzerine konumlandırılıyor. Bu sayede açık beyin ameliyatına gerek kalmadan, çok daha az riskli bir formda beyin sinyalleri toplanabiliyor. Stentrode, topladığı sinyalleri aygıtlar üzerinde gezinme, simge seçimi üzere fonksiyonlara dönüştürerek kullanıcılara özgürlük sağlıyor.
Stentrode, Apple’ın halihazırda sunduğu erişilebilirlik özellikleriyle uyumlu çalışıyor. Örneğin, Mac aygıtlarında joystick yahut anahtar gibisi harici donanımlarla denetim sağlanabilen sistemler, artık beyin sinyalleriyle de yönlendirilebiliyor. Synchron, 2019’dan bu yana toplamda 10 bireye Stentrode implantı yerleştirdi ve olumlu sonuçlar almaya devam ediyor.
Gerçek bir tecrübe: Mark Jackson’ın hikayesi
ALS hastası Pittsburgh’lu Mark Jackson, Stentrode aygıtını Apple Vision Pro ile test eden isimlerden biri oldu. Sanal gerçeklik başlığını kullanarak İsviçre dağlarını keşfeden Jackson, bu tecrübesi sırasında bacaklarında heyecanla titremeler hissettiğini paylaştı. Lakin Jackson, Stentrode’un data iletim suratının klasik bilgisayar etkileşimlerine kıyasla daha yavaş olduğunu da belirtti.
Neuralink’in N1 aygıtı, çok daha fazla elektrot barındırdığı için daha fazla beyin verisi toplayabiliyor ve bu sayede daha süratli cevap verebiliyor. Buna karşın, Synchron’un invaziv olmayan yaklaşımı geniş kullanıcı kitlesi için daha erişilebilir bir tahlil sunuyor.
FDA onayı bekleniyor
Bu teknolojik ilerlemelere karşın, beyin implantlarının FDA (Amerikan Besin ve İlaç Dairesi) tarafından tam manasıyla onaylanması için vakte muhtaçlık var. Uzmanlar, gerekli klinik çalışmalar ve güvenlik değerlendirmeleri sebebiyle, bu onay sürecinin birkaç yıl daha sürebileceğini öngörüyor.
Apple ve Synchron’un ortak çalışması, hareket kabiliyeti hudutlu bireylerin dijital dünyaya daha özgürce iştirakini sağlayacak kıymetli bir adım olarak bedellendiriliyor. BCI teknolojileri, sırf engelli bireyler için değil, gelecekte tüm kullanıcılar için aygıtlarla etkileşimi daha doğal ve zahmetsiz hale getirecek büyük potansiyele sahip.
