İstanbul’da 23 Nisan günü merkez üssü Silivri açıkları olan 6.2 büyüklüğünde bir sarsıntı yaşandı. Sarsıntı sonrası 200’den fazla artçı sarsıntı ölçüldü. Yaşanan telaş zelzele tabirleriyle ilgili aramaları da artırdı. Öncü zelzele, artçı zelzele tabirleri internette çok arananlar ortasında. Biz de bu makalede öncü zelzele nedir, artçı zelzele nedir sorularının cevaplarına bakıyoruz.

Öncü zelzele nedir?

Öncü sarsıntılar, isminden da anlaşılabileceği üzere, tıpkı yerde daha büyük sarsıntılardan evvel gelen sarsıntılardır. Bu türlü bir zelzele, birebir bölgede daha büyük bir sarsıntı meydana gelene kadar öncü zelzele olarak tanımlanamaz. Lakin çabucak akabinde büyük bir zelzele gelirse, o vakit öncesinde yaşanan bu sarsıntılara öncü zelzele denir.

Öncü sarsıntı (Foreshock) “Daha büyük bir zelzeleden ya da ana şoktan birkaç saniye ya da birkaç hafta evvel gelen ve büyük sarsıntının kırılma alanının içinde ya da yakınında ortaya çıkan küçük sarsıntı, titreme olarak tanımlanabilir.

Kandilli internet sitesinde öncü ve artçı zelzeleleri özetle tanımlıyor: Bazen büyük bir zelzele olmadan evvel küçük sarsıntılar olur. Bu küçük sarsıntılara “ÖNCÜ DEPREMLER” denilmektedir. Büyük bir zelzelenin oluşundan sonra da tahminen birkaç yüz adet küçük zelzele olmaya devam etmektedir. Bu küçük sarsıntılar “ARTÇI DEPREMLER” olarak isimlendirilir ve büyük sarsıntının oluş anına nazaran bunların şiddetinde ve sayısında azalım görülür.

Özetle, öncü zelzele, asıl büyük sarsıntının (ana şokun) öncesinde meydana gelen, ekseriyetle daha küçük bir sarsıntıdır. Bu küçük sarsıntılar, ana zelzelenin olacağı fay çizgisinde biriken tansiyonun arttığını gösterir.
Ama evvelce, bir zelzelenin öncü mü, küçük bağımsız bir sarsıntı mi olduğunu anlamak imkânsızdır.

Artçı sarsıntı nedir?

Artçı zelzele ise, daha büyük bir zelzelesi yahut “ana depremi” takip eden günler yahut yıllar boyunca birebir genel alanda meydana gelen daha küçük sarsıntılardır. Genel bir kural olarak artçı sarsıntılar, ana zelzele anında kayan fayın bir kısmı boyunca yaşanan küçük, yine ayarlamaları temsil eder. Artçı sarsıntıların sıklığı vakitle azalır. Tarihi olarak, derin zelzeleleri (>30 km) artçıların takip etme mümkünlüğü, sığ sarsıntılara nazaran çok daha azdır.

ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu Artçı Zelzelesi şöyle tanımlar: Artçı şoklar daha büyük bir olayı yahut “ana şoku” takip eden günler yahut yıllar boyunca tıpkı genel alanda meydana gelen daha küçük sarsıntılardır . 1-2 fay uzaklığında ve art plan depremsellik seviyesine dönmeden evvelki vakit diliminde meydana gelirler. Genel bir kural olarak, artçı şoklar, ana şok anında kayan bir fayın kısmı boyunca küçük tekrar ayarlamaları temsil eder. Bu artçı şokların sıklığı vakitle azalır. Tarihi olarak, derin sarsıntıları (>30 km) artçı şokların takip etme mümkünlüğü, sığ zelzelelere nazaran çok daha azdır.

Özetle artçı sarsıntı, ana zelzeleden sonra olur. Tıpkı bölgededir ve ana sarsıntının yarattığı gerilim boşalmasını tamamlamaya çalışır. Büyük artçılar da bilhassa hasar görmüş binalar için tehlikelidir,

• Doğu Anadolu Fayı Nedir?
• Deprem çantası nasıl hazırlanır?
• Richter Ölçeği Nedir?
• Türkiye Zelzele Tehlike Haritası Nasıl Kullanılır?