Dünya’da ömrün nasıl başladığı sorusu, bilim dünyasının en temel ve uzun müddettir tartışılan bahislerinden biri. Bu soruya cevap arayan araştırmacılar, milyarlarca yıl evvel var olduğu düşünülen birinci canlı yapıları laboratuvar ortamında tekrar canlandırma uğraşlarını sürdürüyor.
Yapılan son çalışmalar, ömrün kökenine dair öne çıkan teorilerden biri olan “RNA Dünyası” hipotezini destekliyor. Bu hipoteze nazaran, ömrün birinci yapı taşları DNA’dan evvel ortaya çıkan ve hem genetik bilgi taşıyabilen hem de kimyasal tepkileri tetikleyebilen RNA molekülleri olabilir.
University College London’dan bir araştırma takımı, RNA moleküllerinin birinci şartlarda nasıl oluşmuş olabileceğini anlamak maksadıyla sentetik RNA modülleri kullanarak çeşitli deneyler gerçekleştirdi. Trinükleotid ismi verilen RNA yapı taşları, su, ısı, asit ve donma üzere ilkel Dünya şartlarını taklit eden ortamlarda test edildi.
Elde edilen sonuçlar dikkat cazipti. RNA zincirlerinin bu şiddetli etraf şartlarında uzayıp kopyalanabildiği gözlemlendi. Lakin deneyler, RNA’nın bilhassa tuzlu su ortamında verimli formda çoğalamadığını gösterdi. Bu durum, hayatın birinci izlerinin denizlerde değil, kaplıcalar yahut tatlı su kaynaklarında ortaya çıkmış olabileceğini düşündürüyor.
Bu cins çalışmalar sırf geçmişi aydınlatmakla kalmıyor. Elde edilen datalar, bilim insanlarının hayatı kainatın öbür yerlerinde de araştırırken hangi şartlara odaklanması gerektiğine dair ipuçları veriyor. Şayet hayat tatlı suya bağımlı halde başlamışsa, ötegezegen araştırmalarında da emsal jeotermal alanlara sahip gezegenler öncelikli hale gelebilir.
Ayrıca, birinci ömür biçimlerinin nasıl oluştuğuna dair bilgi edinmek, sentetik biyoloji ve ömrün yapay olarak inşası üzere alanlara da katkı sağlıyor. Bir gün ömrün izine rastlanmayan gezegenlerde ömür başlatmak mümkün olabilir mi sorusu da, bu araştırmalarla daha manalı hale geliyor.
“Gerçek hayatta ne işimize yarayacak?” sorusuna bilimsel yanıt
Bu cins çalışmalar, evrimsel biyolojiye ışık tutmakla birlikte, gelecekte insanlığın öteki gezegenlerde yaşama dair yürütmesi beklenen senaryolar için de temel oluşturabilir. Lakin insanlığın bu türlü bir etaba gelebilmesi için, öncelikle kendi gezegeninde sürdürülebilir bir hayatı koruyabilmesi gerekiyor.
Bilim insanları, bu çalışma ile yalnızca Dünya’daki hayatın nasıl başladığını anlamayı değil, hayatın üniversal mi yoksa Dünya’ya has mü olduğunu da sorgulamayı hedefliyor. Bu, sırf geçmişe dönük bir keşif değil, birebir vakitte insanlığın gelecekteki adımları için bir yer hazırlığı manasına geliyor.
