Avustralya’nın tropikal kıyılarında yürürken karşınıza çıkan görünüm ekseriyetle tıpkı olur: Bembeyaz kumlar, turkuaz sular, hafif esen bir rüzgar… Ve olağan ki, kıyı boyunca dikkatlice yerleştirilmiş plastik sirke şişeleri.
İlk bakışta tuhaf bir ayrıntı üzere duran bu şişeler aslında son derece kıymetli bir maksada hizmet ediyor: Denizanası sokmalarına karşı birinci yardım materyali olarak kullanılıyorlar.
Avustralya, karada olduğu kadar denizde de tehlikeli canlılarıyla tanınıyor. Ülkenin kuzey kıyılarında, dünyanın en zehirli deniz canlılarından biri olan kutu denizanası yaşıyor. Bu canlı, birkaç dakika içinde kalp durmasına yol açabilecek kadar güçlü bir zehre sahip. Kimi vakit yüzücüler bu canlılarla farkında bile olmadan temas edebiliyor.
Bunun yanında, boyutları sadece 1 – 2 santimetreyi bulan Irukandji denizanaları da bir öteki risk kaynağı. Küçük olmalarına karşın, tesirleri büyük. Şiddetli ağrı, kas spazmları, baş dönmesi, mide bulantısı ve hatta panik atak gibisi yansılara yol açabiliyorlar.
Bir de, halk ortasında “mavi şişe” olarak bilinen fizalya var. Görünüşü etkileyici olsa da, sokması hayli can yakıcı. Aslında bir denizanası değil, bir sifonofor. Ölümcül değil fakat teması, önemli biçimde rahatsız edici olabiliyor.
…Ve sirke şişeleri
İşte bu yüzden Avustralya’daki birçok plajda sirke şişeleri hazır bekliyor. Bilhassa kutu denizanası sokmalarında sirke, deride kalan ve daha fazla zehir salabilecek nematosist ismi verilen yapıları etkisiz hale getirmeye yardımcı oluyor. Plajda bu türlü bir durum yaşanırsa, sirkenin çabucak dökülmesi ve akabinde tıbbi yardım çağrılması öneriliyor.
Irukandji cinslerinde sirkenin tesiri konusunda bilgiler biraz daha meçhul, fakat tekrar de birinci yardım olarak kullanılması tavsiye ediliyor. Bu cins sokmalar bazen gecikmeli belirtiler gösterebiliyor, bu yüzden vakit kaybetmeden bir sıhhat kuruluşuna başvurmak büyük kıymet taşıyor.
Fizalya sokmalarında ise sirke kullanımı zıt tepebiliyor. Zehirli kapsüller aktive olabiliyor ve acıyı daha da artırabiliyor. Bu durumda yapılması gereken, deniz suyuyla dokunaçları temizlemek ve akabinde etkilenen bölgeyi sıcak suya sokarak ağrıyı hafifletmek.
Bir de herkesin duyduğu ancak pek işe yaramayan “idrarla müdahale” sıkıntısı var. Bu, tanınan kültürde sıkça yer bulsa da, bilimsel olarak tesirli olduğu kanıtlanmamış bir usul. Hatta daha makus sonuçlar doğurabiliyor; hem acıyı artırabiliyorr hem de enfeksiyon riskini yükseltebiliyor.
Kısacası, Avustralya plajlarında gördüğünüz sirke şişeleri, yalnızca sıradan bir ayrıntı değil. Bu kolay lakin tesirli tedbir, denizle iç içe geçen keyifli bir tatilin beklenmedik bir kabusa dönüşmesini önleyebilecek kadar kıymetli.
