Eğer farklı yarış etkinliklerini takip ettiyseniz, tüm yarışların birebir tarafta gerçekleştiğini fark etmiş olabilirsiniz. Koşu yarışları, at yarışları, kapalı alanda bisiklet yarışları ve hatta otomobil yarışları… Hepsi saat tarafının bilakis hakikat ilerler.
Peki, bu tarafta yarış geleneğinin gerisinde ne yatıyor? Şayet bu sorunun karşılığını merak ediyorsanız, hakikat yerdesiniz…
Saat tarafının bilakis müsabaka geleneği, Antik Yunan koşucularına ve Antik Roma’nın atlı otomobil yarışçılarına kadar uzanır. Her ne kadar kimi bölgelerde ve devirlerde yarışlar farklı taraflarda yapılmış olsa da, saat tarafının aykırısı, tarih boyunca genel kabul görmüş bir standart üzere görünmektedir. Lakin bu alışkanlığın tam olarak ne vakit ve neden başladığı kesin olarak bilinmemektedir.
Bir efsaneye nazaran, Roma’nın ünlü Circus Maximus stadyumunda MÖ 6. yüzyılda yapılan atlı otomobil yarışları başlangıçta saat istikametinde gerçekleşiyordu. Lakin bir gün bir yarışçı ezkaza İmparator Nero’ya çarptı. Bunun sonucunda yarışçı idam edildi ve sonraki gün prestijiyle yarışlar saat istikametinin bilakis yapılmaya başlandı. Bu keyfi kararın vakitle bir geleneğe dönüştüğü öne sürülmektedir. Fakat bu kıssanın gerçekliği kanıtlanamamıştır ve sadece bir efsane olarak kalmaktadır.
Coriolis tesiri ve bilimsel yaklaşımlar
Bir öteki argüman ise, saat istikametinin bilakis yarışların Dünya’nın dönüşüne bağlı olan Coriolis etkisi ile açıklanabileceğini öne sürer. Bu teoriye nazaran, Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesi, sportmenlerin saat istikametinin aykırısı tarafında hareket ederken küçük bir avantaj elde etmelerini sağlar. Güney Yarımküre’de bu tesirin karşıt tarafta olması gerekse de, yarışlarda standartlaşan gelenekler nedeniyle istikamet değiştirilmediği tez edilir. Hatta kimileri, Güney Yarımküre’de yapılan yarışlarda Dünya rekorlarının daha az kırıldığını sav eder. Fakat bu teoriyi destekleyen somut deliller hayli sonludur ve bilim insanları bu tesirin yarış müddetlerine önemli bir tesiri olmadığını belirtir.
İnsan fizyolojisinin rolü
Saat istikametinin bilakis yarışın bir öteki açıklaması da insan fizyolojisine dayanır. Birçok insanın baskın tarafı olan sağ bacak, dönüşler sırasında avantaj sağlar. Sağ tarafını daha tesirli kullanan bireyler için bu istikamet, sürat ve istikrar açısından daha uygun olabilir. Bu, yarışlarda saat istikametinin zıddının doğal bir tercih haline gelmiş olabileceğini düşündürür.
Saat tarafının bilakis yarışların tam olarak ne vakit ortaya çıktığını kesin olarak bilmesek de, bu standart tarafın günümüzde büyük bir avantaj sunduğu bir gerçektir. Yarışların tarafının standartlaşması, ekipmanların ve kuralların da daha kolay standartlaşmasını sağlar. Bu durum, atletlerin idmanlarını ve ekipmanlarını daha âlâ optimize etmelerine imkan tanır.
