1961, uzay araştırmaları açısından kritik bir yıldı. 12 Nisan’da Sovyetler Birliği’nden Yuri Gagarin, uzaya çıkan birinci insan olarak tarihe geçti. Yalnızca üç hafta sonra, 5 Mayıs’ta Alan Shepard, bu sefer Amerika ismine uzaya çıkan birinci kişi unvanını kazındı. O devirde uzay yarışında birinci olmak her şeydi. Fakat teknoloji, siyasetler ve rekabetin yanında, daha gündelik ancak epey insani bir soru da akıllardaydı.

Cherryville, Pennsylvania’dan Brenda Kemmerer, o yılın Şubat ayında NASA’ya bir mektup yazdı. Sorduğu soru son derece kolaydı: “Astronotlar tuvalet muhtaçlıklarını nasıl karşılıyor?” Bu cins büyük bir teknolojik muvaffakiyete hakikat gidilirken bu usul bir sorunun gündeme gelmesi kimilerine kıymetsiz gelebilirdi. Lakin sonuçta bu da bir insanlık sorunuydu.

NASA’dan Dr. Freeman H. Quimby, Brenda’nın mektubuna kısaca cevap verdi: “İlk astronotun ‘tuvalete gitmesi’ beklenmiyor.” O an için kulağa makul geliyordu. Shepard’ın uçuşu yalnızca 15 dakika sürecekti, yörünge altı bir vazifeydi. Plan kolaydı: Kalk, çık, in. Her şey yolunda giderse, bu tıp bir sorun yaşanmayacaktı.

Ama her şey planlandığı üzere gitmedi. Shepard sabah saat 5:15’te rampaya ulaştı, kapsüle yerleşti ve orada uzun saatler bekledi. Fırlatma bir türlü gerçekleşmedi. Gecikmeler uzadıkça uzadı. Dört saatlik hazırlık müddeti yedi saate yaklaştığında, o “basit ihtiyaç” artık ertelenemez hale geldi.

Ve beklenen soru geldi!

Shepard sonunda denetim merkezine dönüp açıkça sordu: “İdrarımı yapabilir miyim?” Teknik grup, sensörlerde kısa devre riskine karşı kimi tedbirler aldı. Sonunda Shepard, uzay giysisinin içine idrarını yaptı. Bu durum, vazife açısından bir kriz yaratmadı ancak ferdî konfor açısından epey rahatsız ediciydi. Giysinin alt kısmında biriken sıvı, elbette beğenilen bir his bırakmadı.

Bu olay, Brenda’nın sorusunun ne kadar yerinde olduğunu da ortaya koymuş oldu. Kısa süren bir misyonda bile bu üslup gereksinimler hesaba katılmak zorundaydı. Hakikaten, tıpkı yılın temmuz ayında yapılan ikinci Mercury uçuşunda bu mevzu için özel bir tahlil geliştirildi. Gus Grissom’un giysisine, bu çeşit durumlar için özel bir sistem eklendi.

Sonuçta, uzay çağı göründüğü kadar ihtişamlı ve kusursuz başlamadı. İnsan vücudu, istendiğinde durdurulabilen bir makine değil. Uzay araştırmaları kadar, astronotların fizikî gerçeklikleri de bu sürecin bir kesimiydi. Ve bazen tarihe geçen anlar, aslında epey sıradan bir gereksinimle kesişebiliyor.